Schade instorting groot

Het is alweer een maand geleden dat een deel van het dak van het sorteercentrum van FedEx in Duiven instortte. Na het incident volgde groot alarm omdat er op het moment van instorten mensen in het pand aan het werk waren, maar wonder boven wonder vielen er geen slachtoffers. Dat de economische schade als gevolg van instorting groot is en veiligheid nog altijd niet gegarandeerd kan worden, blijkt uit het feit dat het pand nog altijd gesloten is.

Scheur in de naad van het gebouw

Sander Pasterkamp, docent constructief ontwerpen aan de TU Delft, heeft na een grondige analyse van de luchtfoto's en met hulp van Google Maps al wel een vermoeden, waardoor de instorting is ontstaan. "Als je goed kijkt op de diverse foto's die zijn gemaakt van het dak dan zie je duidelijk dat er zich een scheur bevindt in een naad van de gebouwen. Daaronder is een dakligger bevestigd. Dat is net een plek die iets meer doorbuigt dan de rest van het dak. De rest van het dak rust op liggers die aan twee kanten zijn bevestigd op gevels. Bij de bewuste hoek van het FedEx pand gaat de gevel 'de hoek' om. Daar zit een extra ligger ter vervanging van een stuk gevel. Die is dus minder stijf. Het is dus geen toeval dat het dak daar is bezweken."

Sneeuw en ijs belemmeren waterafvoer

Hamvraag is: had deze instorting voorkomen kunnen worden? Pasterkamp zegt hierover: "Het hangt er vooral van af wat de oorzaak exact is geweest. Tijdens de sneeuwval was er nog niets aan de hand met het dak. Daarna is de sneeuw een beetje gaan smelten door de zon die op het dak stond en door warmte van binnenuit het pand. Wat je dan krijgt, is dat er toch water door de sneeuw stroomt richting de afvoergoten." Er ontstaan dan volgens de bouwkundige, twee dingen: [1] het water kan niet weg omdat sneeuw en ijs de afvoer belemmeren en [2] als het water eenmaal bij de goot komt dan kan het water niet wegstromen omdat daar sneeuw en ijs zit.

Smeltwater kon niet weg

Pasterkamp vervolgt: "Wat je dan krijgt, is dat op het dak smeltwater begint te stromen dat niet weg kan. Het water verzamelt zich op de plek die het meeste is doorgebogen. Dat was waarschijnlijk deze ligger die kennelijk al was doorgebogen door de sneeuw. Die buigt vervolgens nog verder door omdat water altijd het laagste punt opzoekt. Als het water niet weg kan door de afvoergoot dan ontstaat er een zak, wat wateraccumulatie wordt genoemd."

Preventief dak schoon maken

Dat is volgens docent constructief ontwerpen een bekend fenomeen. "Normaal gesproken als het dak stijf genoeg is, kun je dat goed in de hand houden door de hemelwaterafvoer goed vrij te houden. In dit geval was dat niet mogelijk omdat het vol zat met sneeuw. Men had preventief het dak schoon moeten maken en de goot sneeuwvrij zodat de hemelwaterafvoer kon blijven werken. Probleem is alleen dat niemand dit had kunnen voorzien."

Adviesbureau Hageman, dat regelmatig wordt ingeschakeld als externe partij bij onderzoek naar (dak)instortingen en wateraccumulatie, heeft een aantal nuttige tips om te voorkomen dat een dak van een distributiecentrum of magazijn instort door extreem noodweer. Voor grote platte daken geldt volgens de experts van dit bureau sowieso dat een eigenaar of huurder van een DC onder alle omstandigheden alert moet zijn op het constructieve gedrag van de dakconstructie, op de effecten van belastingen en het (preventief) dagelijks of periodiek onderhoud. Belangrijke aspecten om rekening mee te houden zijn:

1. Voldoet de dakconstructie aan de huidige norm- en regelgeving op basis van het Bouwbesluit? Belangrijke zaken kunnen zijn: verbouwingen, hogere aanbouw met verhoogde kans op sneeuwophoping en extra belasting door bijvoorbeeld zonnepanelen;
   
   
2. Is er voldoende duidelijk hoe het regenwater wordt afgevoerd? Denk aan het afschot van het dak, aantal en afmetingen (capaciteit) hemelwater-, verzamelleidingen en of deze leidingen wel of niet zijn aangesloten op het riool;
   
   
3. Is het dak voorzien van noodafvoeren? En kunnen afvoeren door het gedrag van de constructie ook functioneren? De normtoets daarbij is de belasting door het regenwater;
   
   
4.  Als er veel sneeuw wordt voorspeld: controleer de platte daken van alle bouwdelen en check ook of alle hemelwaterafvoeren en noodafvoeren vrij en schoon zijn. Controleer verder of er geen plassen water op het dak zijn blijven staan want die kunnen bevriezen.