Digitalisering begint bij de mainports

De datahubs van Schiphol en de Rotterdamse haven vormen een prima vertrekpunt voor de ‘dataficatie’ van de logistiek in Nederland. Nanne Onland (CEO van Cargonaut) schreef samen met trendwatcher Adjiedj Bakas het boek Seamless. Samen halen ze het mandje op met visies en initiatieven en betrekken daar ook Portbase bij. Want het zijn de mainports die de sector wegwijs moeten maken in digitalisering. Dit zijn een paar van hun bevindingen op basis van ruim twintig interviews met experts en logistieke voormannen.

Foto in kolom - 6:4 verhouding

Foto 1 - 6:4 verhouding

Puzzel


Foto 2 midden links - 16:9 verhouding (vdeoformaat) 6:4 verhouding

Estafette


Foto 3 - 6:4 verhouding

Control tower 


Foto 4 - 6:4 verhouding

Seamless


Derde mainport verbindt digitaal

Schiphol en Rotterdam zijn belangrijke gateways-to-Europe, zoals dat heet. Maar ook onze digitale infrastructuur behoort tot de beste van het continent en kreeg om die reden het stempel ‘derde mainport’ naast de twee fysieke havens waar we ons logistieke bestaansrecht aan ontlenen. In tegenstelling tot de havens wordt die ‘derde mainport’ nog niet optimaal gebruikt. Dat kan en moet beter, zeker door het MKB. Juist daar komt de rol van informatiehubs als Portbase en Cargonaut om de hoek kijken. Deze port community systemen zijn er om alle partijen in respectievelijk de Rotterdamse haven en de luchthaven Schiphol digitaal te verbinden. Eerst ging het vooral om data tussen douane en bedrijfsleven. Nu moeten de systemen meer en meer zorgen voor transparantie in processen, vooral omdat logistiek een versnipperd vakgebied is met diverse belangen.

 

Het grote platformspel is begonnen

Dit is de tijd waarin platforms de wereld veroveren. Dat zijn vaak commerciële platforms van grote wereldspelers zoals Amazon, Alibaba of van logistieke partijen zoals Maersk. Kleine ketenpartners hebben weinig in de melk te brokkelen, het is slikken of stikken. Portbase en Cargonaut hebben daarentegen een federatieve grondslag. Maar dat vereist van partijen wel dat ze over hun eigen schaduw weten heen te stappen en oog hebben voor het gemeenschappelijk belang. Polderen is een diep gekoesterde basisvaardigheid in dit land. Nederlanders zijn er goed in, wellicht dat daarom de port community systemen hier een goede voedingsbodem wisten te vinden. Daar schuilt ook een gevaar in, namelijk dat afspraken niet hard zijn en worden gehandhaafd. ‘Coulance kan progressie in de weg staan’. De nieuwe uitdaging is om platforms als puzzelstukjes met elkaar te verbinden om een grote geheel te krijgen.

 

Foto in kolom - 6:4 verhouding
Seamless_353

Forse kritiek op het mainportbeleid

Is de tijd van grote mainports voorbij? Drie jaar geleden kwam het Rli (Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur) met een verontrustend rapport. Schiphol en Rotterdam zijn niet de drijvende krachten in onze economie. Teveel groei is zelfs schadelijk voor de leefomgeving. Die discussie laait opnieuw op rond Schiphol momenteel. ‘Geen groei om de groei zelve’, heeft de sector nu als leidraad overgenomen, maar wel om de groeiende bedrijvigheid te kunnen faciliteren. Toch sluimert er een zekere angst, dat verladers, luchtvaartmaatschappijen en rederijen hun heil elders zoeken als de overheid talmt metinfrastructurele vernieuwing. De redenering is nu omgekeerd: zorg als overheid voor een toekomstbestendige data-infrastructuur, maak data beter beschikbaar, zodat verladers en vervoerders graag in Nederland werkzaam zijn. Dan volgt daaruit wel wat aan fysieke stromen door ons land gaat en is het aan de overheid om adequaat daarin te voorzien met nieuwe wegen, havens en overslagterminals. De toekomst is maakbaar.

 

Flexport als aansprekend voorbeeld

In een paar jaar tijd heeft e-forwarder Flexport de doorgaans kalme expediteurswereld ruw opgeschud. Met negen kantoren op strategische plekken wereldwijd is het startup bedrijf een serieuze partij geworden tussen de traditionele aanbieders. Uitgangspunt: technology first. Structureren van de datastroom is heilig. Niet data doorgeven van mens naar mens, zoals het stokje bij een estafetterace – nee, de software loopt de rondjes op de renbaan. Mensen (jong en hip) houden het proces in de gaten en adviseren klanten gratis, daar waar andere forwarders geld vragen voor extra service. Verder levert Flexport bijzondere audit tools en de mogelijkheid om data analytics uit te voeren. Anders dan de grote bestaande expediteur sleept Flexport gaan legacy aan IT systemen en procedures met zich mee. Sanne Manders (CEO) zegt in het boek: “Waarom geven traditionele forwarders de eindklant niet de data? Omdat ze die niet hebben, maar ook omdat die data hun klant teveel inkijk geeft in het logistieke proces. Wij kunnen anderen niet de schuld in de schoenen schuiven als iets fout gaat. Klanten volgen realtime het hele proces.”

Foto in kolom - 6:4 verhouding
Foto in kolom - 6:4 verhouding

Balanceren tussen vernieuwen en behouden

Al polderend heeft Nederland – in meerdere opzichten – veel tot stand gebracht. Maar dat is wel iets van het analoge tijdperk, van een ons-kent-ons mentaliteit met tal van belangenorganisaties en verenigingen die zich nu geplaatst zien voor enerzijds het behoud en belang van de huidige leden, maar aan de andere kant toch echt moeten vernieuwen. Er staan andere partijen op die aan de touwtjes trekken. En hoe hou je dan toch alle kikkers in de kruiwagen? Nieuwe ontwikkelingen die worden gefinancierd door bijvoorbeeld een havenbeheerder zijn niet altijd goed voor ieders broodwinning in de haven. Daar ontstaat al snel gemor over. Daar komt bij dat van oorsprong Nederlandse bedrijven steeds vaker onder buitenlands beheer komen. En ook al roepen de hoogste bazen dat binding met de lokale gemeenschap cruciaal is, ze hebben toch te maken met global corporate standards. Probeer daar maar de juiste balans in te vinden.

 

Aansturen vanaf een hoger gelegen niveau

Control towers zijn in opkomst, dat zal niemand zijn ontgaan. Er zijn inmiddels ook mooie voorbeeldcases operationeel, al verschillen de definities over control tower nog wel van elkaar. In grote lijnen gaat het om informatiehubs, die data vanuit verschillende bronnen bij elkaar brengen en vervolgens distribueren op een eenduidige, consistente manier. Zo kunnen mogelijke verstoringen in de aan- of afvoer van goederen snel zichtbaar worden voor iedere schakel in de keten. De overtreffende trap van control tower is 4C (Cross Chain Control Centers). Ook daar zijn al een paar goede voorbeelden van. Die gaan een stapje verder dan het optimaliseren van processen, ze zorgen voor regievoering, sturend van aard en op een ketenoverstijgend niveau. Zo kan het gemakkelijk komen tot bundeling van activiteiten en zendingen, waardoor bijvoorbeeld multimodaal transport een serieuze optie wordt of gezamenlijke aanlevering aan binnensteden.

Foto in kolom - 6:4 verhouding
Seamless_352

Samenwerken betekent samen werken aan IT

Samenwerking in de keten is belangrijker dan IT. Maar zonder IT gaat het ook niet. Want samenwerken is meer dan rond de tafel zitten en afspraken maken met elkaar. Gezamenlijke IT-systemen, zoals de port community systemen, zorgen voor verbinding. IT is de satéprikker door alle organisaties en modaliteiten heen om de boel bij elkaar te houden. Dat vraagt van de samenwerkende organisaties, dat ze bereid zijn data te delen, want anders staat de technologie droog te koken. En daar is vertrouwen voor nodig. Gebrek aan vertrouwen leidt er toe, dat slechts een deel van de data beschikbaar komt. Om tot een echt werkende verdienmodel te komen is het nodig data te delen en te analyseren, waarmee in de logistieke onderscheidend vermogen wordt opgebouwd. Alleen zo maak je als keten het verschil. Vanuit IT perspectief draait het om het leggen van open en betrouwbare verbindingen.

 

Leer omgaan met echte onzekerheden

De toekomst van de logistiek is seamless. Dat is wat de auteurs van dit boek als boodschap willen overbrengen. Ze formuleren hun toekomstvisie als volgt: ‘digitalisering en kunstmatige intelligentie zullen het logistieke proces steeds verder stroomlijnen en de logistieke data op den duur wereldwijd beschikbaar en uitwisselbaar maken’. Dat is nogal wat. Hoe die toekomst er concreet uit komt te zien en wat de gevolgen zijn voor bestaande partijen in deze wereld – ook voor mainports en voor expediteurs – blijft uiteindelijk ongewis. Dat is niet erg, vinden de auteurs. We moeten ons niet vasthouden aan onechte zekerheden, maar leren omgaan met snelle veranderingen en echte onzekerheden. Onzekerheid stimuleert creativiteit en dat leidt tot betere resultaten en een betere wereld. 

Foto in kolom - 6:4 verhouding
Seamless_354

Standaardisering data

Seamless

4/15
Loading ...