Topsector Logistiek gaat binnen dit nieuwe programma het deelprogramma ‘Bouwlogistiek en Mobiele Werktuigen’ inrichten en zal zich focussen op het organiseren van de bouwlogistieke keten en de inzet daarin van mobiele werktuigen.

“Allereerst kijken we welk deel van het probleem op ons bordje ligt en wat de significatie daarvan is. Wat kunnen wij in ons programma doen, wat echt bijdraagt aan het grotere geheel”, vertelt Rob van Wingerden, stuurgroepvoorzitter van dit deelprogramma. “Zo starten we op. De eerste actie is uitzoeken wat er leeft, speelt en waar hulp bij nodig is”.
“We moeten eerst goed weten wat nou precies onze opgave is als je naar de emissies kijkt in de keten. Waar moeten we op sturen en wat gebeurt er al”, aldus Bas van Bree, programmamanager van TKI Dinalog.

“Vandaar ook de samenstelling van de stuurgroep met overheid, kennisinstellingen en markt. Zo proberen we, door te inventariseren op die gebieden, te kijken; wat is nou de volgende stap”, vertelt Van Wingerden.

Vastbijten in uitdaging

“We zullen denk ik vrij snel weten waar de grootste uitdaging zit met betrekking tot de CO2- en stikstof uitstoot. Als we dat weten dan kun je je met een gerust hart daar in vastbijten en daar concrete oplossingen op verzinnen”, vertelt Van Bree. “Des te beter we weten waar de stikstof uitstoot precies zit, hoe verfijnder we de maatregelen kunnen bedenken en nemen. Zo bouwt het programma zich de komende twee jaar op, met een doorkijk naar de toekomst. Wat we in die twee jaar dan geleerd hebben, geeft je een perspectief wat er in de jaren daarna zou moeten gebeuren.”

Roeien met de riemen die je hebt

“We moeten niet te snel iets aan nieuws beginnen, terwijl we nog niet hebben gekeken wat er al ligt. Laten we vooral pakken en gebruiken wat er al ligt en alleen extra doen wat daar bovenop bijdraagt”, stelt Van Wingerden voor. “Er zijn ideeën waar stikstof vandaan komt, maar die modellen zijn nog niet helemaal perfect. We hebben nu geïnventariseerd waar de stikstof in ons domein zit, maar we hebben op dat gebied wel behoefte aan een aanvullende opdracht, dus daar wordt bijvoorbeeld aan gewerkt.”

Welke initiatieven lopen er al op dit gebied? En wie is waar mee bezig? Er zijn verschillende bouwbedrijven die  al bezig met hubs en elektrisch bouwmateriaal of digitalisering. “Als we dat beeld hebben, dan kunnen we kijken wat we moeten toevoegen om dingen echt in beweging te brengen. Wat moeten we doen om die initiatieven op gang te helpen, met een horizon tot eind 2023, zodat we een paar dingen concreet kunnen afleveren en weten hoe we verder kunnen”, zegt Van Wingerden. “Ik zou het jammer vinden als we in 2023 stoppen bij ‘er moet nog meer uitgezocht worden en het is nooit klaar’. Ik ben echt op zoek naar de combinatie van ‘we hebben echt iets in de benen geholpen en zelfs misschien al wat resultaten bereikt’ en ‘we hebben een beeld hoe we verder moeten eind 2023’.” Verschillende bedrijven en partijen hebben zich al bij het programma gemeld. “Je merkt dat veel partijen bezig zijn met het schoon en emissieloos maken van de bouwplaats of de logistieke keten”, vertelt Van Bree. “Ze willen inzetten op energievoorziening op de bouwplaats, zoals aggregaten die schoon en emissieloos draaien en daar hebben ze hulp bij nodig. Wat voor hulp dat weten we nog niet, maar dat soort concrete voorbeelden komen op ons af. Dat partijen ons proactief benaderen helpt ons om de basis te leggen van de inventarisatie.”

Waar liggen de kansen?

Er zijn op de markt al veel verschillende initiatieven en plannen in de maak. Veel bedrijven zijn al bezig met verduurzamen. Materieel, op het aspect energieverbruik, het logistieke proces an sich, materialen en digitalisering zijn onderdelen waar Van Bree en Van Wingerden veel kansen zien.

“Emissieloos materieel is iets waar je naar kunt kijken. Daar is vaak het punt dat het duur is en of de klant er dan wel voor wilt betalen. Hoe kun je daar iets aan doen?”, geeft Van Wingerden als voorbeeld. “Je kunt ook kijken naar de materialen, bijvoorbeeld hout geproduceerd met minder stikstof, of moet je dat juist helemaal niet doen. Hoe willen we bouwen vanuit deze optiek? Wat kan er wel en wat kan er niet?”
Daarnaast gaat het ook om puur logistieke aspecten , zoals een een bouwhub buiten de stad. “Als materialen van ver komen kan het best handig zijn om eerst alles daar te hergroeperen en ’s nachts elektrisch naar de bouwplaatsen te rijden.” Ook is digitalisering een belangrijk element om rekening mee te houden. “Ik ben een enorme voorstander van digitale twin visualisatie”, aldus Van Wingerden. “Daarmee kun je een representatie maken van de realiteit. In die digitale wereld kun je dan alvast alles oefenen. Daar mag je fouten maken en optimaliseren om het vervolgens in de echte wereld goed te doen”.

Hulp bij uitdagingen

“Inventariseren wat er al gebeurt op het gebied van emissieloos materieel, zoals mobiele werktuigen, is best een uitdaging”, aldus Van Bree. "De omvang daarvan is nog maar mondjesmaat bekend en dat wordt wel steeds duidelijker. Vandaar ook de oproep aan partijen die daar mee bezig zijn, om zich te melden en aan te sluiten. Dan kunnen we kijken waar zijn ze mee bezig en hoe we ze kunnen helpen om het voor hun bedrijf of keten in te kunnen zetten.”

Het kennisprogramma kan ook helpen met toegang krijgen tot subsidieregelingen. “Dat kan bedrijven, die verder willen experimenten met mobiele werktuigen en emissieloos materieel op die bouwplaatsen helpen in die transitie. We kunnen niet alleen helpen in het kostendekkend krijgen, maar ook met het veranderingsproces binnen het bedrijf zelf”, aldus Van Bree.

Plug and Play op de bouwplaats

Een van de onderdelen waar het programma zich op richt is het toepassen van lichtere en duurzame bouwmaterialen op prefab-woningen. Vanuit de gedachte dat hoe meer bouwonderdelen al – van tevoren prefab – gemaakt kunnen worden hoe minder uitstoot dit oplevert op de bouwplaats zelf en hoe minder vervoersbewegingen er nodig zijn. “Er zijn al meerdere jaren ideeën om de grootst mogelijk, over de weg transporteerbare, onderdelen van een huis ergens anders te maken.”, vertelt Van Wingerden. “De logistiek naar zo’n pre-assemblage en prefabricageplaats kun je in allerlei opzichten optimaliseren. Als je dat grootste mogelijke onderdeel naar de bouwplaats brengt en plug and play in elkaar zet, dan heb je een kortere verblijftijd in de binnenstad. Dat is sneller, veiliger, foutlozer en zorgt voor minder afval”.

Schaarste bouwmaterialen

De huizenmarkt spat nog steeds uit elkaar en de vraag naar duurzame en nieuwe woningen blijft alsmaar stijgen. Ook dreigt er een tekort aan bouwmaterialen. “De vraag naar bouw, bouwmaterialen en capaciteit zal de komende jaren erg groot zijn. Dat is daarom alleen al een extra redenen om op dit onderwerp op te focussen”, zegt Van Wingerden. “Logistiek met minder bewegingen en minder energieverlies, wat leidt tot kostenefficiëntie. De materialen wil je optimaler gebruiken, omdat er schaarste is. Een tekort aan zo ongeveer alles de komende jaren, zal ons eerder stimuleren dan afremmen.”

Vooruitkijken op de jaren; de grootste uitdaging

“De uitdaging is om in de veelheid van dingen, iets neer te zetten. Als je het te groot maakt, dan kom je niet in beweging, dan wordt alleen een papieren stuk. Maak je het te klein dan is het onbeduidend. Het lastigste is het zoeken naar de juiste balans om iets zinnigs af te leveren en tegelijk iets te produceren waar de toekomst mee verder kan”, aldus Van Wingerden. “De andere grote uitdaging is het verantwoorden van het bestede geld. Uiteraard moet het goed verantwoord worden naar de belastingbetaler en de maatschappij, maar daar kun je ook in doorslaan. Het is iets waar veel tijd en moeite in kan gaan zitten, maar soms ook onvermijdbaar is. Daar een weg in vinden is interessant.”

Wat kan wel in plaats van wat kan niet

“Het zou de zaak goed doen als er, bij iedereen die betrokken, is een houding ontstaat van ‘wat kan wel’ in plaats van ‘wat kan er niet’. Laten we er gewoon uithalen wat er in zit. Met zo’n houding krijg je denk ik veel meer voor elkaar, dan meteen te gaan aanwijzen wat er in jouw optiek anders had gemoeten”, concludeert Van Wingerden. “Iedereen kan wel honderd dingen bedenken, maar blijven we daar dan in hangen of kijken we naar wat er wel kan? Er zijn heel veel initiatieven, heel veel partijen die denken, dat ze het centrum van de universe zijn. maar hoe kunnen we nou slim de verbinding maken en echt iets bereiken. Vanuit mijn perspectief als stuurgroepvoorzitter ben ik niet op zoek naar posities , maar naar resultaat. Niemand kan dit alleen, maar samen des te meer.”
“Het is mooi als partijen open staan om over hun eigen grenzen heen te kijken en dus echt vanuit de samenwerking in zo’n keten in brede zin die innovaties op te pakken”, meent Van Bree. “Vaak zie je dat je wel even moet ontschotten om in beweging te komen, een open minded blik scheelt.”

Oproep voor living labs

De Topsector Logistiek doet een oproep aan bouwondernemers of partijen die interesse hebben om samen te innoveren en daarmee urgente maatschappelijke vraagstukken te adresseren. Innovatieve bouwbedrijven en bouwprojecten kunnen mee doen mee via Living Labs. Het programmateam wil graag in de praktijk testen of alle innovaties ook daadwerkelijk doen wat de experts bedenken. Ze is op zoek naar bedrijven uit de bouwlogistieke keten die bereid zijn om inzet van schoon en duurzaam bouwmaterieel en/of innovatieve logistieke concepten te testen. Vooral opdrachtgevers en uitvoerders van bouwprojecten, die in 2022 en 2023 worden uitgevoerd en die bereid zijn om innovaties op die bouwplaatsen te testen in de praktijk.